Een Deense vriend, Toke Muller, mede-grondlegger van de Art of Hosting verklapte mij onlangs het geheim van de 4 archetypes die aan de grondslag liggen van goede samenwerking: in korte bewoordingen schetste hij de geschiedenis van de mensheid vanuit het perspectief van de gemeenschap, de samenwerking, de organisatie als volgt :
Als nomaden leefden we in kleine groepen; en van zo vlug het vuur was uitgevonden, begonnen groepen daarrond samen te komen, vertelden verhalen en namen besluiten.
In een kring komen mensen samen op gelijke basis, en brengen hun perspectief rond een gemeenschappelijk thema binnen, ze leggen het als het ware in het midden van de kring, de doelstelling wordt door iedereen gedragen.
De cirkel staat voor reflectie, voor het opdoen van collectieve intelligentie
In de nederzettingentijd ontstond de landbouw, gemeenschappen groeiden aan en specifieke functies voor specifieke taken ontstonden : de boer, de soldaat, de pastoor. Er ontstonden verschillende niveaus en mensen kregen zeggenschap over anderen
De hiërarchie is een efficiënte manier om dingen gedaan te krijgen : iemand neemt de verantwoordelijkheid op en stuurt anderen aan, de doelstelling wordt bewaakt door de leider.
De driehoek staat voor actie
Het industriële tijdperk bracht verandering en complexiteit met zich mee. De nood aan standaardisatie, specialisatie, efficiënte middelenverdeling en controle op de prestatie diende zich aan. De eenvoudige hiërarchie ruimde plaats voor bureaucratie. Het optimaliseren en behouden van de status quo, de stabiliteit wordt best gegarandeerd door bureaucratie.
Bureaucratie heeft het voordeel dat het stabiliteit en voorspelbaarheid brengt in vrij complexe processen. Het is een soort irrigatiesysteem dat ervoor zorgt dat alle delen van een organisatie water krijgen en dat de middelen niet te snelwegstromen. De doelstelling bevindt zich hoog in de organisatie.
Het vierkant staat voor stabiliteit, voorspelbaarheid, verantwoording
De wereld werd steeds complexer en in het informaticatijdperk van de jaren 70 ontstonden de netwerken als antwoord op de nood om snel en flexibel te kunnen organiseren en re-organiseren.
Netwerken worden gevormd door actoren (individuën, kleine groepjes) die er actief voor kiezen om relaties aan te gaan met anderen rond een bepaalde en duidelijke doelstelling. Actoren zijn autonoom en de partners gaan alleen maar een relatie aan als het wederzijds voordeel oplevert. Netwerken kunnen enorme hoeveelheden werk verzetten, omdat actoren de juiste partners kunnen vinden die zij op elk moment nodig hebben.
Het netwerk staat voor flexibiliteit en innovatie, snelheid van handelen
Het moge duidelijk zijn dat elkeen van deze archetypes nuttig is. De vraag die wij ons kunnen stellen is de volgende : hoe zouden organisaties eruitzien mochten ze in het realiseren van hun missie kunnen samenwerken in een geest van
Op naar een 5º organisationeel paradigma !